Perder a un ser querido é unha das experiencias máis duras que pode vivir unha persoa. **O loito non é só tristura, é un proceso emocional profundo que afecta a cada individuo de forma única**. 

Aínda que non existe unha fórmula universal para levalo, a psicoloxía identificou cinco etapas comúns polas que moitas persoas pasan: negación, ira, negociación, depresión e aceptación. Comprender estas fases pode axudar a normalizar o que sentimos e a transitar o proceso con maior compaixón cara a nós mesmos.

Este percorrido emocional non é lineal. Algunhas persoas poden saltar etapas ou vivilas nunha orde distinta. Incluso poden permanecer nunha máis tempo do esperado. O importante é entender que **o loito é un camiño que necesita tempo**, apoio e, nalgúns casos, acompañamento profesional.

Se acabas de perder un ser querido, informarte sobre as fases do loito e como enfrontalas pode axudarche. Tamén podes **[comparar seguros de morte](https://www.segurodemorte.gal/)** que inclúan apoio psicolóxico, traslados e outros servizos esenciais para estes momentos.



## ¿Que é o loito?

O loito é a reacción emocional e psicolóxica que experimentamos tras unha perda significativa. Aínda que adoita asociarse á **morte dun ser querido**, tamén pode xurdir tras unha separación, a perda dun traballo ou mesmo un cambio de cidade.

No contexto de Galicia, segundo o **Colexio Oficial de Psicoloxía de Galicia**, o loito considérase unha resposta adaptativa normal e non debe confundirse inmediatamente cunha patoloxía. Porén, se se prolonga máis alá do tempo esperado ou interfire gravemente coa vida cotiá, pode derivar no que se coñece como loito complicado.

É fundamental comprender que o loito non é unha debilidade nin algo que se "cura" rapidamente. É un proceso que se vive con intensidade e que necesita validación emocional, tempo e espazo.



## As 5 etapas do loito

A teoría das cinco etapas do loito foi desenvolvida pola psiquiatra suízo-estadounidense **Elisabeth Kübler-Ross** en 1969. Aínda que orixinalmente foi pensada para pacientes terminais, a súa aplicación estendeuse a toda persoa que atravesa unha perda significativa. Estas etapas non son fixas nin universais, pero serven como unha guía para entender mellor as emocións involucradas.

### Negación

É a primeira reacción ao coñecer a perda. O cerebro protéxese do impacto emocional con frases como: "Isto non pode estar pasando" ou "Debe haber un erro". En cidades como Vigo ou A Coruña, onde o ritmo de vida é acelerado, moitas persoas poden intentar seguir coa súa rutina ignorando a dor, o que pode **atrasar o proceso de loito**.

Negar a realidade non é algo negativo en si mesmo; é un mecanismo de defensa que amortigua o golpe inicial e dá tempo para asimilar a nova realidade.

### Ira

Unha vez que a negación se desvanece, aparece a **frustración**. A pregunta máis frecuente nesta etapa é "¿por que a min?" ou "¿por que el ou ela?". Nesta fase pódese experimentar rabia cara a un mesmo, os médicos, Deus ou mesmo cara á persoa falecida.

A ira pode manifestarse con irritabilidade, discusións ou retraemento. É esencial recoñecela como unha expresión natural da dor, non como unha conduta irracional.

### Negociación

Nesta etapa, a persoa intenta recuperar o control buscando formas de reverter o sucedido, aínda que sexa mentalmente. Frases como "se chegase antes", "se dixese algo" ou "se rezo o suficiente, talvez poida superalo" son comúns.

É unha etapa moi cargada de culpa, especialmente en culturas como a galega, onde os rituais relixiosos e familiares teñen un peso significativo. As persoas adoitan acudir máis ás súas **comunidades de fe** neste momento.

### Depresión

É unha etapa profundamente emocional. Aquí a persoa comeza a ver a perda como definitiva. Hai un sentimento de baleiro, **tristura profunda**, apatía e incluso síntomas físicos como fatiga ou insomnio.

Os **servizos públicos de saúde mental** adoitan recomendar non minimizar esta etapa nin medicar a dor emocional sen acompañamento psicolóxico axeitado. É importante validar o que se sente e buscar apoio se os síntomas se volven incapacitantes.

### Aceptación

Non significa estar feliz coa perda, senón entender que a vida cambiou e que, pouco a pouco, é posible atopar sentido na nova realidade. A persoa comeza a reestruturar a súa vida, retomar actividades e mirar cara ao futuro con serenidade.

Algunhas persoas atopan consolo en escribir, facer voluntariado ou participar en grupos de apoio, dispoñibles en moitas comunidades galegas. Nesta etapa, é máis doado falar do ser querido sen que a dor o nuble todo.



## ¿Canto dura cada etapa do loito?

Non existe un cronómetro para o loito. Algunhas persoas poden pasar por todas as etapas en meses, mentres que outras poden tardar anos. Segundo a **Asociación Galega de Psicoloxía Clínica**, un loito san pode durar entre 6 e 12 meses, aínda que hai variacións segundo a relación co falecido, as circunstancias da morte e o entorno de apoio.

Por exemplo, un falecemento repentino adoita prolongar as fases iniciais do loito, mentres que unha enfermidade longa pode facer que as persoas vivan un loito anticipado.

**Cada etapa pode durar desde uns días ata semanas ou meses**. O importante é que haxa unha evolución, aínda que sexa lenta.



## ¿Por que é importante pasar polas etapas do loito?

Pasar por estas etapas permite **integrar emocionalmente a perda**. É como un proceso interno de dixestión emocional. Saltarse etapas ou reprimir sentimentos pode derivar en loitos non resoltos que se manifestan en ansiedade, depresión crónica ou problemas psicosomáticos.

En Galicia, os **centros de saúde mental pública** recomendan prestar atención especial ás persoas maiores e nenos, que moitas veces non expresan verbalmente a súa dor, pero maniféstano con cambios de comportamento.

Validar a dor, acompañar a quen a sofre e buscar redes de apoio son claves para transitar o loito de forma saudable.



## ¿Como saber en que fase do loito estou?

Observar as túas emocións e reaccións é o primeiro paso. ¿Sentes que todo é irreal? Poderías estar en negación. ¿Sentes ira constante ou irritación? Poderías estar na segunda fase.

**O autocoñecemento e a autoescoita** son ferramentas valiosas. Tamén podes consultar cun psicólogo ou terapeuta para ter unha perspectiva profesional. En Galicia existen liñas gratuítas de orientación psicolóxica habilitadas polas institucións autonómicas.



## Síntomas de non ter superado o loito

Entre os síntomas máis comúns están a tristura persistente máis alá dun ano, a sensación de inutilidade, culpa excesiva, perda do interese por todo, pensamentos suicidas ou a incapacidade de gozar novamente.

Se estes síntomas persisten, poden indicar un trastorno de loito complicado. O Manual Diagnóstico e Estatístico dos Trastornos Mentais (DSM-5) recoñéceo como unha condición que require atención profesional.



## ¿Cando buscar axuda profesional?

Debes considerar buscar axuda cando a dor impide que leves unha vida normal, se te aillas, se perdes o interese por todo ou se os teus pensamentos xiran constantemente en torno á morte.

Os **servizos de psicoloxía clínica do sistema público de saúde en Galicia**, así como fundacións como a Asociación Galega contra o Cancro, ofrecen apoio especializado en loito. Tamén existen psicólogos privados con experiencia nestes procesos.



## ¿Cando é o peor momento do loito?

Para moitos, os peores momentos ocorren entre os **tres e seis meses despois da perda**. Isto débese a que, tras os primeiros días de apoio e acompañamento, as persoas retoman a súa vida e o dolente queda máis só.

As datas significativas, como aniversarios, cumpreanos ou festas de Nadal, tamén adoitan ser moi dolorosas. Planificalas con antelación e contar con apoio é fundamental.



## ¿Cal é o loito máis difícil de superar?

Aínda que todo loito é doloroso, os expertos coinciden en que a **morte dun fillo ou a dunha parella** na vellez adoitan ser os máis devastadores. Tamén son especialmente duros os loitos tras suicidios ou mortes violentas, onde ademais da dor, hai confusión, culpa ou trauma.

En cidades como Santiago ou Lugo existen grupos específicos para pais en loito ou familiares de vítimas de suicidio, onde compartir experiencias axuda enormemente a mitigar a soidade emocional.



## Consellos para superar o loito

- Permítete sentir: non reprimas o choro nin a tristura.
- Fala sobre o que sentes con persoas de confianza.
- Mantén unha rutina básica que che dea estrutura.
- Busca apoio profesional se o necesitas.
- Fai actividades que te reconecten coa vida: camiñar, pintar, escribir, coidar plantas.
- Non te poñas prazos. Cada proceso é único.

O loito non é unha enfermidade, é unha resposta humana ao amor e á perda. Acompañarte con coidado, sen présas nin xuízos, é a mellor forma de honrar o que viviches. Tamén podes informarte sobre servizos integrais que axuden neses momentos difíciles e **[comparar seguros de morte](https://www.segurodemorte.gal/)** que contemplen apoio emocional, legal e loxístico para ti e a túa familia.


As 5 etapas do loito ¿Canto dura?

Tabla de contenido